woda

1. Cicha woda «o kimś, kto na pozór jest spokojny, zrównoważony, a potrafi zaskoczyć swoim zachowaniem»: – No, no, nie spodziewałem się – Zdzisio spojrzał na mnie z szacunkiem. – Ale cicha woda ten Jasio... Ja tu się zalewam potem nad lodowatą blondyną, a nad nim baby skaczą sobie do kudłów! J. Stawiński, Piszczyk. Ja myślę, braciszku, że w naszej rodzinie ty jesteś taka cicha woda... Nie zapomnę, jak mnie wyciągnąłeś spod kamieni. A przecież ty wtedy ile... siedem lat miałeś. E. Redliński, Szczurojorczycy.

2. Coś jest wodą na czyjś młyn «coś sprzyja czyimś planom, zamiarom, najczęściej złym; coś jest komuś na rękę»: Brytyjski premier Baldwin już 9 marca wypowiedział się o „trójstronnym układzie przyjaźni między Wielką Brytanią, Francją i Niemcami”, co było wodą na młyn Hitlera. F. Ryszka, Noc.

3. Dużo (wiele) wody upłynie, zanim... «dużo czasu minie, wiele rzeczy się stanie, zanim coś nastąpi»: (...) od roku siedzi w Australii. Pojechał, bo tu mu było zbyt ciasno. Widzisz te kartki zatknięte nad półką? Wszystkie od niego. Przypuszczam, że jemu tam jest równie ciasno. Tylko dużo wody upłynie, zanim się do tego przyzna. K. Boglar, Zobaczysz.

4. pot. Dziesiąta, dziewiąta itp. woda po kisielu «o bardzo dalekim krewnym»: (...) ciotka Lusia, dziesiąta woda po kisielu, w dodatku o usposobieniu chorej na nerwicę osy, miała dopilnować, by ćwiczyła gamy nie tylko w szkole muzycznej, ale i w domu. H. Kowalewska, Tego lata.

5. Pieniądze idą, płyną jak woda «pieniądze są szybko wydawane»: (...) pieniądze idą jak woda, tylko zarobić trudno. Roz bezp 1999.

6. Puszczać się na niebezpieczne, mętne, zdradzieckie wody czegoś «zaczynać robić coś nagannego, niebezpiecznego itp.»: Po zawieszeniu broni, po objęciu władzy przez Pétaina, a następnie przez Lavala, Francja puściła się na mętne wody „Odrodzenia wewnętrznego” pod hasłem „Rewolucji Narodowej” (...). A. Bobkowski, Szkice.

7. pot. Robić, zrobić komuś wodę z mózgu «świadomie wprowadzać, wprowadzić kogoś w błąd, oszukiwać, oszukać kogoś»: Mówienie o uwłaszczeniu członków spółdzielni mieszkaniowych to robienie ludziom wody z mózgu. Nie jesteśmy przeciwni takim zmianom organizacyjnym, ale nie powinny być one arbitralnie narzucane ustawą. GWr 21/03/2000.

8. Woda ognista «w powieściach, filmach o tematyce indiańskiej: whisky, wódka»: Utracił władzę i znaczenie wśród dawnych popleczników, a historia zapamiętała go „jako pijaczka, który za ognistą wodę, dostarczaną w obfitości przez białych, gotów był na wszystko”. Z. Teplicki, Indianie.

9. Wylać kubeł, wiadro zimnej wody komuś na głowę, na czyjąś głowę, na kogoś, na coś «nagle pozbawić kogoś złudzeń, ostudzić czyjś zapał, otrzeźwić»: (...) Gerhard Schroeder wylał kolejne wiadro zimnej wody na głowy euroentuzjastów, odmawiając podania możliwych terminów przyjęcia nowych członków do Unii. GWr 18/12/1998. Zapytałam, czy nie mogłaby mi poradzić, czego mam się nauczyć na egzamin. Pani Regina wylała na mnie kubeł zimnej wody. Powiedziała, że się nie nadaję, absolutnie! B. Janicka, K. Janda, Gwiazdy.

10. Wypłynąć, puścić się na szerokie wody; puścić kogoś na szerokie wody «zacząć działać na dużą skalę, z rozmachem; umożliwić komuś taką działalność»: Wypłynął na szerokie wody w Kantonie, gdzie wcześnie odkrył wielkie możliwości dojścia do majątku przez handel opium. L. Wolanowski, Upał. Puściłem się na szerokie wody. Widziałem w tym perspektywę i swobodę. Dom, rodzice, ich troska, przerażone oczy, perswazje czy groźby – wszystko to przestało się zupełnie dla mnie liczyć. M. Nowakowski, Od Benka.

11. Wyprowadzić coś na czyste wody «uporządkować, wyjaśnić jakąś zagmatwaną, skomplikowaną sprawę»: Teraz kraj znajduje się w konkretnej, nowej, trudnej sytuacji i musimy szukać nowych rozwiązań, by go wyprowadzić na czyste wody (...). T. Torańska, Oni. Próbując wyprowadzić na czyste wody sprawy powiatu ponarażał się różnym ludziom (...). P. Kuncewicz, Agonia.

12. Zamącić, mącić wodę «wzbudzić, wzbudzać niepokój, spowodować, powodować zamieszanie»: Pragniesz przyjaźnić się z całym światem, więc starasz się nie mącić wody, stajesz dosłownie na rzęsach, żeby powiedzieć każdemu to, co chce usłyszeć (...). Cosm 12/2000.

Bać się kogoś, czegoś jak diabeł święconej wody zob. bać się 1.

Burza w szklance wody zob. burza 2.

Coś idzie jak woda zob. iść 3.

Coś (jest) (palcem) na wodzie pisane zob. pisać 1.

Coś spływa po kimś jak woda po gęsi zob. spłynąć.

Czerpać wodę sitem, rzeszotem, przetakiem zob. czerpać.

Czuć się jak ryba w wodzie zob. ryba 1.

Kamień w wodę; (przepaść, zginąć, zniknąć itp.) jak kamień w wodę, w wodzie; jakby w wodę wpadł zob. kamień 12.

Krew nie woda zob. krew 15.

Ktoś, coś pierwszej wody zob. pierwszy 1.

Ktoś utopiłby kogoś, rad by, chciałby itp. utopić kogoś w łyżce wody zob. łyżka 2.

Ktoś w gorącej wodzie kąpany zob. gorący 2.

Lać wodę zob. lać.

Łowić, łapać ryby w mętnej wodzie zob. mętny.

Nabrać wody w usta zob. nabrać 2.

Ogień i woda, ogień z wodą zob. ogień 6.

Pic na wodę (fotomontaż) zob. pic.

Podobni (podobne) (do siebie) jak dwie krople wody zob. kropla 2.

Rzucić, puścić kogoś na głęboką wodę zob. głęboki.

Woda sodowa uderzyła komuś do głowy zob. uderzyć 9.

Woda wyciąga zob. wyciągnąć 1.

Żyć, siedzieć itp. o chlebie i wodzie zob. chleb 7.